Θα σας κουράσω λίγο, αλλά θέλησα να παραθέσω κάπως πιο ουσιαστικά στοιχεία και να ξεφύγω λίγο από το να συγγράψω ένα τυπικό «Πανηγυρικό»!

Σήμερα, γιορτάζουμε τα 200 Χρόνια από την κήρυξη της Επανάστασης του 1821!

Ξεκίνησαν με μόνη πυξίδα, όχι απλά τη δική τους ατομική ελευθερία, αλλά μια ελεύθερη Ελλάδα!

Αυτός ήταν ο κεντρικός πυλώνας της Επανάστασης του ‘21: η Ελευθερία!

ΘΥΣΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ

1. Μα, και το πολίτευμα που επινόησε ο Λυκούργος για τους Σπαρτιάτες (περίπου το 830 π.Χ.), αυτό δεν είχε ως πρωταρχικό σκοπό;

Την ελευθερία των Σπαρτιατών;

Και η Σπαρτιατική αγωγή δεν είχε ως σκοπό της τη σωματική και ψυχική ενδυνάμωση των Σπαρτιατόπουλων, ώστε να μην μπορούν να τους καταδυναστεύσουν ξένοι εισβολείς και εγχώριοι επίδοξοι τύραννοι;

2. Και ο Λεωνίδας για την ελευθερία δε θυσιάστηκε με τους 300 και τους 700 Θεσπιείς το 480 π.Χ.;

3. Και ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος δεν ξεκίνησε από το Μυστρά για να θυσιαστεί για την ελευθερία μας, στη Κωνσταντινούπολη το 1453;

4. Και η ελάχιστα γνωστή επανάσταση του πατριώτη Λάκωνα Κροκόδειλου Κλαδά κατά των Τούρκων στη Μάνη το 1479-1481, για την ελευθερία δεν έγινε;

[Η εξέγερσή του όμως δεν έπιασε τόπο, καθώς Βενετοί και Τούρκοι στην Πελοπόννησο τα είχαν βρει μεταξύ τους και ο Κλαδάς διέφυγε στη Νάπολι της Ιταλίας, όπου «έτυχε λαμπράς υποδοχής υπό του βασιλέως Φερδινάνδου.» [βλ. και Παναγ. Δούκα: «Η Σπάρτη διά Μέσου των Αιώνων», Νέα Υόρκη, Τυπογρ. Εθνικού Κήρυκος, 1922, σελ. 621-627]

5. Ο Ματωμένος Γάμος: Περίπου 50-60 χρόνια αργότερα, γύρω στο 1527 (ή το 1570), κάποιες μεγάλες Ελληνικές οικογένειες της δυτικής Κρήτης αποφάσισαν να συναντηθούν στο μοναστήρι του Αγίου Ιωάννη στο Ακρωτήρι με σκοπό να οργανώσουν επανάσταση κατά των Βενετών.

Οπωσδήποτε, το κίνητρο δεν ήταν απλά η οικονομική καταπίεση, αλλά και η πατριωτική περηφάνεια, η αγανάκτηση με την υποτιμητική συμπεριφορά των Βενετσιάνων.

Αρχηγός της ορίστηκε ο Γεώργιος Κανδανολέων.

Η επανάσταση σημείωσε στην αρχή επιτυχία με αποτέλεσμα οι Βενετοί να αναγκαστούν να αποσυρθούν στα Χανιά.

Ο Κανδανολέων έκανε έδρα της περιοχής, που είχε απελευθερωθεί, τα Μέσκλα, 15 χιλιόμετρα νότια των Χανίων.

Σύμφωνα με αυτά που αναφέρει ο σπουδαιότατος Λευκαδίτης λόγιος Σπυρίδων Ζαμπέλιος στο βιβλίο του «Οι Κρητικοί Γάμοι. Ανέκδοτον επεισόδιον της Κρητικής Ιστορίας επί Βενετών (1570)» [Τορίνο, τυπ. Ουικεντίου Βώνα, 1871], ο γιος του Κανδαλέοντα, ο Πέτρος, ερωτεύτηκε τη Σοφία, κόρη του Βενετού άρχοντα Φραντσέσκο Μολίνο.

Ο Μολίνο τότε συνωμότησε με τον Δούκα του Ηρακλείου ώστε να τους παγιδεύσουν. Συμφώνησε προσχηματικά να γίνουν οι γάμοι μεταξύ του Πέτρου και της Σοφίας και κατά την προσέλευση των συγγενών του γαμπρού (που ήταν και οι πρωταγωνιστές της επανάστασης) στον γάμο, τους συνέλαβε και τους εκτέλεσε.

Οι υπόλοιποι συλληφθέντες χωρίστηκαν σε τέσσερις ομάδες και απαγχονίστηκαν στα Χανιά, στο Κουτσογέρακο, στο Ρέθυμνο και στα Μέσκλα. Όσοι δεν συνελήφθησαν, συνέχισαν την επανάσταση από τα ορεινά, μέχρι που εξασφάλισαν αμνηστία από τους Βενετούς.

* Να θυμίσω, πως ο Σαίξπηρ έγραψε τον «Ρωμαίο και την Ιουλιέττα» κατά το 1596-1597 μ.Χ., και ο Λόρκα τον «Ματωμένο Γάμο» το 1932!

6. Ας μην ξεχνάμε και την εξέγερση των χωρικών υπό τον Μητροπολίτη Λάρισας, Διονύσιο τον Φιλόσοφο, το 1600 στα Άγραφα και το 1611 στα Ιωάννινα.

[Παρά τη πατριωτική φλόγα του Διονύσιου, οι εξεγέρσεις του δεν είχαν τις δυνάμεις που απαιτούντο.

Ο Διονύσιος αιχμαλωτίστηκε, οι Τούρκοι κυριολεκτικά τον έγδαραν ζωντανό για να τρομοκρατήσουν κάθε επίδοξο επαναστάτη και γέμισαν το δέρμα του με άχυρα! [βλ. και Μαξίμου ιερομονάχου του Πελοποννησίου λόγος στηλιτευτικός κατά Διονυσίου του επικληθέντος Σκυλοσόφου και των συναποστησάντων αυτώ εις Ιωάννινα εν έτει 1611]

7. Και στο Γαλαξείδι το 1660: Σύμφωνα με το Χρονικόν του Γαλαξειδίου [«Ἱστορία Γαλαξειδίου εὐγαλμένη ἀπὸ παλαιά χερόγραφα, μεμβράνια, σιζίλια, καὶ χρυσόβουλλα αὐθεντικά, ὁπού εὑρίσκονται, καὶ εἶνε καὶ σώζονται εἰς τὸ Βασιλικὸν Μοναστήρι τοῦ Σωτῆρος Χριστοῦ, χτισμένο παρά τοῦ ποτὲ αὐθέντη καὶ Δεσπότη Κυρ Μιχαήλ τοῦ Κομνηνοῦ, οὗ αἰωνία ἡ μνήμη. Ἀμήν», γραμμένο σε ένα τεύχος 20 φύλλων, στο δε χειρόγραφο αναφέρεται ότι έχει γραφτεί από τον ιερομόναχο Ευθύμιο, το 1703], το 1660 συνεπλάκησαν Γαλαξειδιώτες ναυτικοί με τουρκο-μπερμέρους πειρατές, χωρίς όμως άλλα οικονομικά, ή εθνικοαπελευθερωτικά κίνητρα: «τότες πληά αρχίνησε μία φοβερή αμάχη από το πουρνό, ως το δειλινό, που επέσασι μπόμπαις και τόπια περίσσα, και κάμποσα σπίτια Γαλαξειδιώτικα, έστοντας στο περιγιάλι, επέσασι από τον βρόντο και το σείσιμο των κανονιών και πολεμώντας μια μπόμπα Γαλαξειδιώτικη, μεγάλη και βροντερή, επήγε και εχτύπησε μέσα στο τζιμπιχανέ του πειράτου, και πετιέται στον αέρα η γαλιότα, και καίονται και άλλες τρεις· ετότες ο κουρσάρος με την εντροπή στα μούτρα και με χολιασμένη καρδιά, έφυγε μέσα σε μία γαλιότα μισοκαϋμένη, που εμπόρεσε να γλύση, γιατί αι άλλαις τέσσαρες καήκανε, και η αποδέλοιπαις πέντε πιαστήκασι πρέζα. Εσκοτωθήκασι κουρσάροι εκατόν τριάντα, και Γαλαξειδιώταις πενήντα οχτώ.»

7. Για την ελευθερία ξεσηκώθηκαν (δυστυχώς απροετοίμαστοι) το 1770, οι Έλληνες εναντίον των Τούρκων, παρακινούμενοι από την Τσαρίνα της Ρωσίας, Αικατερίνη Β’ και τους αδελφούς Ορλώφ και βασιζόμενοι στη Ρωσική παρέμβαση!

Οι Ρώσοι, μας χρησιμοποίησαν για αντιπερισπασμό κατά των Τούρκων, στη διάρκεια του Ρωσοτουρκικού πολέμου, και μας παράτησαν χωρίς επαρκή βοήθεια στο έλεος των υπέρτερων Τουρκικών δυνάμεων!

8. Για την ελευθερία θυσιάστηκαν τα παιδιά του Ιερού Λόχου στο Δραγατσάνι της Ρουμανίας, στις 7 Ιουνίου και οι υπόλοιπες ελληνικές δυνάμεις στο Σκουλένι, στις 17 Ιουνίου 1821.

Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821

Όπως θυμόταν ο «Γέρος του Μοριά»: «Ο κόσμος μας έλεγε τρελούς, εμείς αν δεν είμεθα τρελλοί, δεν εκάναμεν την επανάστασιν, διατί ηθέλαμεν συλλογισθή πρώτον δια πολεμοφόδια, καβαλλαρία μας, πυροβολικό μας, πυριτοθήκες μας, τα μαγαζιά μας, ηθέλαμεν λογαριάσει τη δύναμιν την εδικήν μας, τη τουρκική δύναμη. Τώρα όπου ενικήσαμεν, όπου ετελειώσαμεν με το καλό τον πόλεμό μας, μακαριζόμεθα, επαινώμεθα, αν δεν ευτυχούσαμεν, ηθέλαμεν τρώγει κατάρες και αναθέματα».

Αρχικά, οι δυτικές δυνάμεις ανησύχησαν γιατί θεώρησαν ότι επειδή οι Έλληνες ήταν ορθόδοξοι, αυτό θα έδινε απειλητική διέξοδο στην ορθόδοξη Ρωσία στη Μεσόγειο!

Όμως και η Ρωσία, πάντα απειλούμενη από τη Γερμανία (Πρωσσία) και Αυστροουγγαρία, και εξαντλημένη από την εισβολή του Ναπολέωντα Α’ μέχρι τη Μόσχα (1812-1814), μάλλον έκρινε ότι η Ελλάδα δεν θα ήταν σίγουρη, δεδομένη και εξασφαλισμένη σύμμαχος, και ότι εκείνη τη περίοδο δεν τη συνέφερε μια σύρραξη των σχέσεών της με τη Τουρκία (που ούτως ή άλλως δεν απειλούσε τα συμφέροντά της, ούτε το δεσποτικό πολίτευμά της)!

Έτσι αποκήρυξε το κίνημα του Αλέξανδρου Υψηλάντη στη Μολδοβλαχία (Φεβρ. 1821), καταδικάζοντας την εξέγερση εκεί σε αποτυχία, και διαβεβαίωνε την Υψηλή Πύλη του Σουλτάνου για τις φιλικές της προδιαθέσεις προς την Οθωμανική Αυτοκρατορία!

Στη Δύση όμως, το φιλελληνικό ρεύμα (που χρωστάει πάρα πολλά και στο Λόρδο Βύρωνα), ήταν τέτοιο που δεν μπορούσε να αγνοηθεί από τις Κυβερνήσεις!

Σε αυτό κάπως συνέβαλε και ο νέος Υπουργός Εξωτερικών της Αγγλίας, Γεώργιος Κάνινγκ, που έδωσε μια πιο φιλελεύθερη χροιά στην εξωτερική πολιτική της Βρετανίας.

Έτσι, στις 24 Ιουνίου 1827 υπογράφτηκε στο Λονδίνο συνθήκη μεταξύ Αγγλίας, Γαλλίας και Ρωσίας, που καθόριζε τα της ανεξαρτησίας της Ελλάδας.

Ο Ιμπραήμ Πασάς που είχε εισβάλλει και κέρδιζε μάχες στη Πελοπόννησο, αρνήθηκε να συμμορφωθεί με τις διατάξεις της Συνθήκης και οδήγησε τον Τούρκο-Αιγυπτιακό στόλο στη καταστροφή στη Ναυμαχία στο Ναυαρίνο, στις 20-21 Οκτωβρίου 1827 - γιατί και η Ρωσική εξωτερική πολιτική είχε πλέον αναγνωρίσει τη νέα πραγματικότητα: Η Ελλάδα θα γινόταν ανεξάρτητο δημοκρατικό κράτος!

Αυτή η Ναυμαχία ήταν το τελειωτικό κτύπημα!

Αλλά τις μεγάλες μάχες τις δώσανε απλά παλληκάρια, κάτω από σπουδαίους ήρωες οπλαρχηγούς και ναυτικούς, και ηρωίδες καπετάνισσες, ο Κολοκοτρώνης, ο «Δαίμονας» Οδυσσέας Ανδρούτσος, ο Γιωργάκης Ολύμπιος, ο Μάρκος Μπότσαρης, ο Καραϊσκάκης, ο Μακρυγιάννης, ο Γκούρας, ο Διοβουνιώτης, ο Πανουργιάς, ο Πλαπούτας, ο Παπαφλέσσας, ο Νικηταράς, ο Ζαχαριάς Μπαρμπιτσιώτης (από τον Πάρνωνα - αλλά πριν το 1805), ο Γιατράκος, ο Παναγιώτης Κρεββατάς (απ´τον Μυστρά), ο Μιαούλης, ο Κανάρης, ο Κουντουριώτης (Κουντουριώτηδες), ο Σαχτούρης, ο Πιπίνος, οι Τσαμαδοί, και τόσοι, τόσοι άλλοι!!!

Ας αναλογισθούμε τι «χάριτες» χρωστάμε (όπως έγραφε ο Μακρυγιάννης) στις σπουδαίες γυναίκες του Αγώνα του ‘21, την Μπουμπουλίνα (Λασκαρίνα Πινότση), τη Μαντώ Μαυρογένους, τη Δόμνα Βισβίζη, την Κωνσταντίνα Ζαχαριά – Μπαρμπιτσιώτη, τη Σταυριάννα Σάββαινα, τη Μαριγώ Ζαφειροπούλου, την Ευφροσύνη Νέγρη, στις Σουλιώτισσες και τόσες, τόσες άλλες!

Αυτά τα λίγα για να ενθυμούμαστε με τι δυνάμεις είχαν να αντιπαλέσουν τα παλληκάρια μας και ο λαός του ‘21!

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

* Να σημειώσω τρείς μισοξεχασμένους παράγοντες που έπαιξαν σημαντικό ρόλο:

1. Η δίψα του Έλληνα για μόρφωση και πρόοδο, ακόμα και μέσα στα χρόνια της σκλαβιάς: Γνωρίζουμε και τιμάμε τους οπλαρχηγούς μας και καλά κάνουμε!

Ας γνωρίσουμε και τους λόγιους που κράτησαν την πνευματική φλόγα άσβεστη:

Ευγένιος Βούλγαρης, Αδαμάντιος Κοραής, Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος Α’, Ιώσηπος Μοισιόδαξ, Δημήτριος Καταρτζής, Νεόφυτος Δούκας, Νεόφυτος Βάμβας Ιωάννης Καποδίστριας, Κωνσταντίνος Κούμας, Θεόκλητος Φαρμακίδης,  Γεώργιος Γεννάδιος Μιλτιάδης Αγαθόνικος, Χρήστος Βάφας, Γεώργιος Σουρίας, Ιωάννης Βορδόνης, Θεόφιλος Καΐρης, Κωνσταντίνος Καραπάνος (πρεσβύτερος), Φώτιος Καραπάνου, Δημήτριος Καταρτζής, Στέφανος Κομμητάς, Κωνσταντίνος Βαρδαλάχος, Αγάπιος Λαμπρόπουλος, Μηνάς Μηνωίδης, Κωνσταντίνος Οικονόμου ο εξ Οικονόμων, Δημήτριος Παπαγιαννούσης, Αλέξανδρος Τυρναβίτης, Θεόκλητος Φαρμακίδης, Λάμπρος Φωτιάδης, Αθανάσιος Ψαλίδας, και τόσοι κληρικοί που βοήθησαν στη διάσωση της γλώσσας και της εθνικής συνείδησης!

2. Την αρχέγονη τάση μας για αλληλοσπαραγμό:

Δυόμιση χρόνια από τη κήρυξη της επανάστασης άρχισε η διαμάχη για την εξουσία και τον έλεγχο των τουρκικών ιδιοκτησιών μεταξύ στρατιωτικών και μεγάλο-γαιοκτημόνων στη Πελοπόννησο (Φθινόπωρο 1823 - Καλοκαίρι 1824)!

Και αμέσως μετά, ο δεύτερος εμφύλιος (Ιούλιος 1824 - Ιανουάριος 1825) μεταξύ κυβερνητικών (κυρίως Υδραίων και Ρουμελιωτών (που είχαν και τη στήριξη της Αγγλίας για τη χορήγηση τεράστιου δανείου) και των Πελοποννησίων (που προσωρινά παραμέρισαν τις εσωτερικές διαφορές τους)!

Αλλά και το 1827, όταν κάτω από την πίεση του Ιμπραήμ διάφορα χωριά της Πελοποννήσου φοβήθηκαν και άρχισαν να «προσκυνούν» (η γνωστή ιστορία του μέχρι τότε γενναίου οπλαρχηγού Δημήτριου Νενέκου, που τελικά τα γύρισε και έπεισε πολλούς χωρικούς στη περιοχή της Πάτρας να προσκυνήσουν τον Ιμπραήμ), ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης απείλησε με τη γνωστή με τη φράση του «Φωτιά και τσεκούρι στους προσκυνημένους».

3. Το πολιτικό DNA των Ελλήνων:

Την 25η Μαρτίου 1821, η συνέλευση της Καλαμάτας ψήφισε τη σύσταση της Μεσσηνιακής Γερουσίας. 

Δύο μήνες αργότερα, στη συνέλευση της Μονής των Καλτεζών (26 Μαΐου 1821), αποφασίσθηκε η σύσταση της «Γερουσίας όλου του Δήμου των επαρχιών της Πελοποννήσου», γνωστή ως «Γερουσία των Καλτετζών», ή «Πελοποννησιακή Γερουσία» και συντάχθηκε το πρώτο επίσημο έγγραφο του Ελληνικού Κράτους «Πατρίς», που φυλάσσεται στη Βουλή των Ελλήνων.

Αυτή ήταν και η πρώτη Εθνική Συνέλευση των Ελλήνων μετά την Άλωση! Έστω και αν συμμετείχαν μόνον «αρχηγοί» και κληρικοί και όχι ο απλός λαός - κάτι που δεν ήταν εφικτό ούτως ή άλλως - τέθηκαν οι βάσεις δημοκρατικού πολιτεύματος!

Η προσπάθεια πολιτικής διοργάνωσης συνεχίστηκε και με τον Οργανισμό της Δυτικής Χέρσου Ελλάδος (Μεσολόγγι, 9 Νοεμβρίου 1821), τη Συνέλευση των Σαλώνων (15-20 Νοεμβρίου 1821), που συνέταξε τη «Νομική Διάταξι της Ανατολικής Χέρσου Ελλάδος», ένα είδος Συντάγματος και θεσμοθέτησε τον Άρειο Πάγο ως μιας μορφής 12-Μελούς Κυβερνητικής Επιτροπής, και στο Προσωρινό Πολίτευμα  (πρώτο Ελληνικό Σύνταγμα του 1822) που υιοθετήθηκε από την Πρώτη Εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου (1η Ιανουαρίου 1822).

Στις 13 Απριλίου 1823, στο Άστρος, αναθεωρήθηκε το Προσωρινόν Πολίτευμα της Ελλάδος, και ψηφίστηκε ο «Νόμος της Επιδαύρου» (δείχνοντας τη συνέχεια του νέου Συντάγματος με το προηγούμενο). Είχε 99 παραγράφους και έδινε το δικαίωμα της ιδιοκτησίας σε όλα τα άτομα που βρίσκονταν στην Ελλάδα, χωρίς περιορισμό στην ιθαγένειά τους.

Το Σύνταγμα αυτό αντικαταστάθηκε το 1827 από το «Πολιτικόν Σύνταγμα της Ελλάδος» που ψηφίστηκε στην Τροιζήνα, κατά τη διάρκεια της Γ' Εθνοσυνέλευσης.

Τιμή και ευγνωμοσύνη και δόξα σ’ αυτούς (έστω και από το σπίτι μας, ας τους ευγνωμονούμε ο καθένας μας με τον δικό του τρόπο), για όλα αυτά που τους χρωστάμε!

Χρόνια Πολλά και Ψηλά τη Σημαία!