Πραγματοποιήθηκε την Τρίτη, 20 Απριλίου 2021 , με πρωτοβουλία του Ινστιτούτου Σπάρτης, διαδικτυακή συζήτηση σχετικά με το πρόγραμμα ΔΙΑΤΗΡΩ που δημιουργήθηκε για να προστατεύσει και να διασώσει τα νεοκλασικά και γενικότερα τα ιστορικά κτίρια στην Ελλάδα, τα οποία βρίσκονται κυρίως στην ιδιοκτησία ιδιωτών , οι οποίοι δεν διαθέτουν ούτε τους πόρους ούτε τα κίνητρα για να τα διασώσουν μόνοι τους.

Η Σπάρτη, ως πόλη που διαθέτει μεγάλο αριθμό νεοκλασικών και παραδοσιακών ιστορικών κτιρίων, που αποτελούν στολίδια για την πόλη, αν έστω και τώρα μπορέσει να διασώσει και να αναδείξει έναν σημαντικό αριθμό από αυτά που είναι σε καλή κατάσταση, θα αποκτήσει ως πόλη μια ιδιαίτερη φυσιογνωμία που θα την καταστήσει περισσότερο ελκυστική ως προς την τουριστική της επισκεψιμότητα, αλλά και ως προς την διασφάλιση της ποιότητας ζωής των κατοίκων.

Στην συζήτηση έλαβαν μέρος η Πρόεδρος του Ινστιτούτου Σπάρτης κ Αναστασία Κανελλοπούλου,  ο Πρόεδρος του Ινστιτούτου Σύρου, δρ Παύλος Χατζηγρηγορίου, πολιτικός μηχανικός, ερευνητής σε θέματα Ψηφιακού Πολιτισμού στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου, στον οποίο , όπως και στην διοίκηση του Ινστιτούτου Σύρου, οφείλεται η πρωτοβουλία για το πρόγραμμα ΔΙΑΤΗΡΩ, ο κ. Γιώργος Γιαξόγλου, αρχιτέκτων μηχανικός, από τους κύριους μελετητές των νεοκλασικών και παραδοσιακών ιστορικών κτιρίων της Σπάρτης και της Λακωνίας, ο κ Σπύρος Τζινιέρης, αρχιτέκτονας μηχανικός και μελετητής , μέλος του Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής, ο οποίος συμμετείχε στην συζήτηση ως εκπρόσωπος του Τεχνικού Επιμελητηρίου, ο κ Γιώργος Παπανδρέου, αρχιτέκτονας μηχανικός, προϊστάμενος της Υπηρεσίας Νεοτέρων Μνημείων με έδρα την Πάτρα και αρμοδιότητα στην Πελοπόννησο και στην Δυτική Ελλάδα και ο κ Γιώργος Χρυσανθόπουλος, ιδιοκτήτης – επενδυτής νεοκλασικού κτιρίου στην Πάτρα, ο οποίος επένδυσε σε αυτό και δημιούργησε το boutique hotel: The Bold Type, ένα πραγματικό κόσμημα και μια πραγματικά πολύ επιτυχημένη επιχείρηση.

Στην συζήτηση παρενέβησαν ο βουλευτής Λακωνίας κ Θανάσης Δαβάκης, ο δημοτικός σύμβουλος Σπάρτης κ Θάνος Μιχελόγγονας , η προϊσταμένη της Διεύθυνσης Προγραμματισμού και Ανάπτυξης του Δήμου Καλαμάτας, τοπογράφος μηχανικός κ Παναγιώτα Κουράκλη, ιδιοκτήτες νεοκλασικών κτιρίων στην πόλη της Σπάρτης, ενώ την παρακολούθησαν αρκετοί ενδιαφερόμενοι από πολλά μέρη της Ελλάδας.

Το κύριο σημείο στο οποίο εστίασε η συζήτηση ήταν πώς θα συμβάλουν τα οικονομικά και θεσμικά κίνητρα προκειμένου να υποστηριχθούν οι ιδιοκτήτες νεοκλασικών και άλλων ιστορικών διατηρητέων κτιρίων και να διασώσουν - αποκαταστήσουν τα κτίρια τους.

Την συζήτηση μπορούν οι ενδιαφερόμενοι να παρακολουθήσουν στην σελίδα του Ινστιτούτου Σπάρτης στο facebook: (https://www.youtube.com/watch?v=iTjkperJQX4)

Η συζήτηση διήρκεσε πάνω από τρεις ώρες και την συντόνισε η πρόεδρος του Ινστιτούτου Σπάρτης κ Αναστασία Κανελλοπούλου με την βοήθεια της δημοσιογράφου κ Αγγελικής Δαλαμάγκα.

Τα σημεία στα οποία συμφώνησαν οι συνομιλητές είναι τα ακόλουθα:

1. Η αποκατάσταση των νεοκλασικών και άλλων ιστορικών διατηρητέων μνημείων είναι αναγκαία για λόγους ποιότητας ζωής και αειφόρου ανάπτυξης και φυσικά για λόγους οικονομικούς, διότι είναι αποδεδειγμένο ότι πόλεις που διατήρησαν την αρχιτεκτονική τους κληρονομιά αύξησαν δραματικά την επισκεψιμότητά τους και κατά συνέπεια την τουριστική τους κίνηση
2. Επειδή τα νεοκλασικά στην Ελλάδα είναι πάρα πολλά, θα χρειαστεί εκτός από το πρόγραμμα ΔΙΑΤΗΡΩ να θεσμοθετηθεί μέσω του ΕΣΠΑ η χρηματοδότησή τους από τα Περιφερειακά Προγράμματα προκειμένου να έχει χρονική διάρκεια και πόρους ανάλογα με το ενδιαφέρον κάθε Περιφέρειας.
3. Είναι απαραίτητη η καταγραφή και αξιολόγηση όλων των ιστορικών διατηρητέων κτιρίων με μεθοδολογία και τεχνογνωσία η οποία υπάρχει , δημιουργήθηκε από το Ινστιτούτο Σύρου και βραβεύτηκε γι’ αυτήν από την Europa Nostra το 2015, προκειμένου να διαμορφωθούν οι αναγκαίες προτεραιότητες επεμβάσεων σε κάθε περιοχή , διότι δεν βρίσκονται όλα τα ιστορικά κτίρια στον ίδιο βαθμό επικινδυνότητας και κατά συνέπεια πρέπει να διαμορφωθούν όροι και προϋποθέσεις για την σειρά και το μέγεθος των επεμβάσεων.
4. Ο πλούτος των νεοκλασικών και άλλων ιστορικών διατηρητέων κτιρίων στην Σπάρτη και στους παραδοσιακούς οικισμούς είναι ιδιαίτερα σημαντικός και η αποκατάστασή τους με βάση την σειρά αξιολόγησής τους στην καμπύλη επικινδυνότητας, είναι ικανή να αναμορφώσει την πόλη μας , στα πλαίσια ενός ειδικού προγράμματος χρηματοδότησης που θα αποσκοπεί στην δημιουργία ενός ολοκληρωμένου σχεδιασμού ανάπλασης του ιστορικού - εμπορικού της κέντρου στην βάση μιας σύγχρονης σύνθεσης, όπως έχει γίνει και με άλλες πόλεις μετά τις σωστικές παρεμβάσεις του κράτους στον αρχιτεκτονικό και περιβαλλοντικό τους πλούτο

5. Τονίστηκε από όλους τους συνομιλητές ότι η Αυτοδιοίκηση έχει πολύ

σημαντικό ρόλο στο σχεδιασμό των σύγχρονων συνθέσεων και αναπλάσεων και στην καταγραφή και στην διάσωση των κτιρίων μέσω χρηματοδοτικών εργαλείων που υπάρχουν και που προτείνουμε να δημιουργηθούν και από τα Περιφερειακά προγράμματα πέραν του προγράμματος ΔΙΑΤΗΡΩ

6. Αναδείχθηκε η ανάγκη διάχυσης της τεχνογνωσίας από μελετητές τέτοιων

κτιρίων μέσω του ΤΕΕ, προκειμένου να δημιουργηθούν αρκετοί

εξειδικευμένοι μελετητές πάνω στα νεοκλασικά και σε άλλα ιστορικά κτίρια, των οποίων οι μελέτες απαιτούν μεγάλη προσοχή και εξειδίκευση, ενώ παράλληλα για την προετοιμασία των επεμβάσεων σε αυτά τα κτίρια θα πρέπει και οι μελέτες να αποτελέσουν επιλέξιμες δαπάνες στα χρηματοδοτικά εργαλεία που θεσμοθετούνται.

7. Τονίστηκε η έλλειψη εξειδικευμένων τεχνητών , οι οποίοι θα πρέπει να δημιουργηθούν μέσα από προγράμματα επιμόρφωσης , έτσι ώστε να εξασφαλίζεται η πιστότητα και η ακρίβεια στις εξειδικευμένες τεχνικές εργασίες που χρειάζονται για την πιστή αποκατάσταση αυτής της κατηγορίας των ιστορικών κτιρίων
8. Για την διάσωση των νεοκλασικών και άλλων ιστορικών κτιρίων πρέπει να αναληφθεί μεγάλη πρωτοβουλία ευαισθητοποίησης των τοπικών κοινωνιών ώστε να γίνουν ορατά τα κοινωνικά και οικονομικά οφέλη από την διάσωση της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς των πόλεων, που διαθέτουν ανάλογο πλούτο, και να πεισθούν οι ιδιοκτήτες να συμμετέχουν στα προγράμματα διάσωσης των κτιρίων τους
9. Για να υπάρξουν επενδύσεις σε νεοκλασικά και άλλα ιστορικά κτίρια θα πρέπει να λυθούν προβλήματα θεσμικού χαρακτήρα , όπως πχ το θέμα της πολυιδιοκτησίας, το θέμα της υιοθέτησης κτιρίων , το θέμα της μόχλευσης πόρων και από ιδιώτες επενδυτές για την διάσωση και επιχειρηματική τους αξιοποίηση, το θέμα του περιβάλλοντος χώρου και της παροχής δυνατοτήτων ανάπτυξης σε αυτά της επιχειρηματικότητας επαυξάνοντας τις επενδυτικές ευκαιρίες μέσω των δημοσίων επενδύσεων στις αστικές κυρίως περιοχές, όπου αξιοποιούνται νεοκλασικά- ιστορικά κτίρια με την βοήθεια της αυτοδιοίκησης κλπ.
10. Απαιτείται η δημιουργία ξεχωριστών υπηρεσιών και διαδικασιών για την καθοδήγηση των μελετών, την επιτάχυνση των διαδικασιών έγκρισης και αδειοδότησης της αποκατάστασης των ιστορικών κτιρίων από πλευράς κράτους , δεδομένου ότι οι διαδικασίες που αφορούν σε ένα νεοκλασικό- ιστορικό κτίριο δεν μπορούν να είναι ίδιες με αυτές που ισχύουν για νεότευκτα κτίρια , όπως δεν μπορούν να είναι ίδια και τα κίνητρα και οι διαδικασίες μέσω αναπτυξιακών νόμων
11. Απαιτείται τέλος η συνέχιση και η διεύρυνση της συνεργασίας προς τον σκοπό της διάσωσης της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς και η διαμόρφωση συμμαχιών και μηχανισμού διείσδυσης και άσκησης πιέσεων σε κέντρα εξουσίας και λήψης αποφάσεων προκειμένου να εδραιωθούν πολιτικές διατήρησης του αρχιτεκτονικού πλούτου που οδηγούν με ακρίβεια την Ελλάδα στην ποιοτική τουριστική αναβάθμιση και στην περαιτέρω  αειφόρο ανάπτυξη

Οι συμμετέχοντες στην συζήτηση εξέφρασαν την ικανοποίησή τους για την υψηλή ποιότητα της συζήτησης και για τα χρήσιμα συμπεράσματα και κατέληξαν στο ότι πολύ σύντομα θα πρέπει να  υπάρξουν και πιο εξειδικευμένες ενέργειες για την ανάπτυξη δυναμικής σχετικά με το θέμα , το οποίο αφορά σε πάρα πολλές πόλεις και παραδοσιακούς οικισμούς στην χώρα μας.

Η κ .Κανελλοπούλου κλείνοντας την συζήτηση ευχαρίστησε θερμά τους συμμετέχοντες και δεν παρέλειψε να αναφερθεί στην μεγάλη παράλειψη – έγκλημα της αποκατάστασης του παλαιού Πρωτοδικείου της Σπάρτης  , του πρώτου δημοσίου κτιρίου στην Ελλάδα, νεοκλασικού, ιστορικού και άκρως ενδιαφέροντος κτιρίου , το οποίο καταρρέει , αφημένο εδώ και πολλά χρόνια στην τύχη του, όπως και άλλες ιδιοκτησίες του ελληνικού δημοσίου.

Από το ΔΣ