Μιχάλη , ήρθε η ώρα να αλλάξουμε ρόλους , να σου ανταποδώσω την παλαιότερη ‘’φιλοξενία’’ σου και να σου πάρω εγώ συνέντευξη για το Spartanews. Μπαίνω στο ζουμί:
Επέστρεψες στη Σπάρτη μετά από τόσα χρόνια, σε ένα πολύ περίεργο "φεγγάρι" που ίσως δεν είναι και ενδεικτικό της γενικής εικόνας. Σ’ αυτό το δείγμα παρουσίας σου εδώ ως μόνιμος κάτοικος, τι παρατηρείς με το ουδέτερο μάτι του παλιννοστούντα;
Φοβάμαι πως δεν είμαι ιδιαίτερα παρατηρητικός άνθρωπος... Και όντως, τον λίγο καιρό που είμαι εδώ, η κατάσταση είναι περίεργη και μη ενδεικτική. Μια προφανής αλλαγή από τα μαθητικά μου χρόνια είναι ότι η πόλη έχει απλωθεί πολύ, με δεκάδες όμορφα νεοκλασικά κτίρια να έχουν κατεδαφιστεί για να γίνουν πολυκατοικίες. Όλο αυτό φούντωσε από τον ερχομό στην πόλη διαφόρων σχολών της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Τώρα που αυτές άρχισαν να φεύγουν, μάς έμειναν οι ανοίκιαστες γκαρσονιέρες... Η πλάκα είναι ότι θυμάμαι τον πατέρα μου να την προβλέπει αυτήν την εξέλιξη. Θα ήθελα πάντως να πιστεύω ότι οι άνθρωποι προόδευσαν σε άλλα πράγματα, πιο ουσιαστικά: στις ιδέες, στις συλλογικές δράσεις... Θα μπορώ πιο εύκολα να τα διαπιστώσω όλα αυτά, όταν με το καλό τα πράγματα στρώσουν και η κοινωνική ζωή επανέλθει.
Συγκεντρώνεις πολλές ιδιότητες. Θετικός επιστήμονας, καθηγητής, μουσικός, μουσικοκριτικός και αρθρογράφος. Είσαι μήπως φίλος του Ντα Βίντσι;
(γέλια) Θα ήθελα να τον έχω συναντήσει! Ίσως η πολυπραγμοσύνη να μοιάζει με συνταγή για την αποτυχία, από την άποψη ότι το πιθανότερο, όταν καταπιάνεσαι με πολλά, είναι να είσαι μέτριος σε όλα. Ενώ θα μπορούσες να επικεντρωθείς σε ένα και να «αριστεύσεις». Όμως αυτός είναι ο μόνος δικός μου τρόπος να υπάρχω, έτσι ήμουν πάντα κι έτσι θα συνεχίσω. Κι ασ’ τον πατέρα μου (νατος πάλι!) να λέει ότι δεν χωράνε δυο καρπούζια στην ίδια μασχάλη.
Η πένα σου είναι ιδιαίτερα καυστική, ενώ έχω την αίσθηση πως ως χαρακτήρας αποπνέεις μια πραότητα. Πώς τα εξισορροπείς;
Όπως ο καθένας, έτσι κι εγώ κουβαλάω τις αντιφάσεις μου. Άλλωστε, η έννοια της ισορροπίας προϋποθέτει την ύπαρξη αντίρροπων δυνάμεων –αλλιώς μπατάρεις από τη μία ή από την άλλη πλευρά. Η πραότητα του χαρακτήρα μου έχει ίσως να κάνει με κάποια παιδικά βιώματα, που με έκαναν να αποζητώ τη συναίνεση και τον κατευνασμό. Στη γραφή βγάζω πιο καλά αυτό που πραγματικά θέλω να πω, και το πάθος μου για τα πράγματα που πιστεύω. Η καυστική πένα έχει να κάνει και με το ότι έχω επιλέξει ως κυρίως πεδίο μου την κριτική. Εκεί οφείλεις να είσαι αυστηρός, ακριβής και ειλικρινής. Αλλιώς καταντάς κόλακας ή συκοφάντης.
Ήσουν την περσινή χρονιά στη Σαντορίνη όπου δίδασκες. Μίλησέ μου λίγο για αυτή την εμπειρία. Τι θα μετέφερες από εκεί εδώ, αν σου δινόταν η δυνατότητα;
Ήμουν στη Σαντορίνη για τρεις χρονιές συνολικά, από τον Σεπτέμβρη του 2017 μέχρι τον φετινό Ιούνιο. Από μιαν άποψη, ήταν μια εμπειρία δύσκολη, κυρίως γιατί αναγκάστηκα σε αυτό το διάστημα να ζήσω μακριά από τη σύζυγο και την κόρη μου. Είχε επίσης, στην αρχή τουλάχιστον, πολύ άγχος και αμφιβολία, για το αν θα κατάφερνα να τιμήσω τη θέση και τον ρόλο που μου ανατέθηκαν. Από την άλλη, έγινε πραγματικότητα το όνειρό μου να γίνω εκπαιδευτικός –ήταν ο μόνος στόχος μου σε σχέση με την επιστήμη της Ηλεκτρονικής, την οποία σπούδασα. Απέκτησα κι έναν τρόπο βιοπορισμού... Έμαθα πάρα πολλά πράγματα σε αυτό το διάστημα, και στο σχολείο μου, στο Ημερήσιο ΕΠΑ.Λ. Θήρας, και εκτός. Είχα επίσης αρκετό ελεύθερο χρόνο, για να καταπιάνομαι με όσα αγαπώ. Βρήκα και ένα τεράστιο κενό στο νησί, σε ό,τι αφορά τα «πολιτιστικά», και οργάνωσα μια μουσική ομάδα, τη Μουσική Συλλογικότητα Σαντορίνης (ΜΟΥ.Σ.ΣΑ.), μέσα από την οποία συνεργάστηκα με πολύ κόσμο και ένιωσα πραγματικά δημιουργικός.
Αν μπορούσα, θα μετέφερα εδώ ολόκληρο το σχολείο μου, τους συναδέλφους, τους μαθητές, το οικογενειακό κλίμα που υπήρχε. Και βέβαια σύσσωμη τη ΜΟΥ.Σ.ΣΑ., όλα τα μέλη, και των τριών χρόνων.
Ούτως ή άλλως, θα τα κουβαλάω όλα αυτά μέσα μου, για πάντα.
Ανεβάζεις στο ιστολόγιό σου "δέντρο μοναχό" πολύ ωραίους διαλόγους με την κόρη σου. Βρήκε ο δάσκαλος τον... δάσκαλό του;
Όντως! Ο καθένας έχει να μάθει από τα παιδιά. Είναι τα μόνα που μπορούν να δουν τον κόσμο με τη ματιά του καινούριου, χωρίς τις προκαταλήψεις και τα συμφέροντα που αναπτύσσουμε όλοι μεγαλώνοντας. Ξεκίνησα την καταγραφή αυτών των διαλόγων με την Ελένη περισσότερο για να τους θυμάμαι εγώ, όμως διαπίστωσα πολύ γρήγορα ότι είχαν μια ιδιαίτερη απήχηση στους αναγνώστες. Είναι από τα πιο πολυδιαβασμένα άρθρα του ιστολογίου.
Τι μουσικές ακούς αυτό το διάστημα;
Ομολογώ πως έχω μείνει πίσω σε νέα ακούσματα τους τελευταίους μήνες, λόγω της μετακόμισης και της όλης αναπροσαρμογής που χρειάστηκε. Επειδή όμως φέτος δουλεύω αποσπασμένος στην Περιφερειακή Διεύθυνση Εκπαίδευσης Πελοποννήσου, που εδρεύει στην Τρίπολη, και κάνω το δρομολόγιο με το αυτοκίνητο, βρήκα την ευκαιρία να «ξεσκονίσω» τη δισκοθήκη μου. Πιάνω στην τύχη CD κάθε πρωί και τα ακούω στον δρόμο. Ξανάκουσα δίσκους του Χατζιδάκι, του Elvis Costello, των Κατσιμιχαίων, της Πλάτωνος... Αλλά δεν μου αρέσει αυτό το βόλεμα στα ήδη γνωστά... Θέλω σύντομα να συνέλθω και να επανέλθω στην παρακολούθηση της νέας δισκογραφικής παραγωγής. Από τις λίγες φετινές κυκλοφορίες που άκουσα και μου άρεσαν, πρώτο μου έρχεται στο μυαλό το EP Κάκτοι ΙΙ της Κατερίνας Κυρμιζή.
Έχουμε χαρεί τις προηγούμενες δισκογραφικές καταθέσεις σου. Τώρα; Γράφεις; Ετοιμάζεις κάτι και με ποια μορφή;
Ναι, γράφω. Όχι με τη συγκέντρωση και την αποτελεσματικότητα που είχα όταν ήμουν 20, αλλά είναι κάτι που μου συμβαίνει, ακόμα κι αν δεν το έχω στο μυαλό μου. Εδώ και καιρό συγκεντρώνω το υλικό του επόμενου δίσκου μου, έχω κάποια έτοιμα τραγούδια και πάρα πολλές ιδέες, άλλες σαφείς κι άλλες ασχημάτιστες ακόμα. Ο τίτλος εργασίας της δουλειάς είναι «Αθήνα, έτος 2022 μ.Χ.», και θα περιλαμβάνει κομμάτια που αντλούν έμπνευση από τη δεκαετία της κρίσης, υφαίνοντας μια πολυδιάστατη δυστοπία. Να αναφέρω και κάποιους τίτλους: “Παιδί Στο Πίσω Κάθισμα”, “Σκότωσε Τον Άνκορμαν”, “Άσωτος Ιός”, “Όλα Θα Τα Πάρει Το Νερό”, “Ξαπλωμένα Χιλιόμετρα”, “Σκοτάδι Που Μιλάει”, “Να Μην Ξεχάσω Να Ψηφίσω”, “Πού Χάθηκαν Οι Φίλοι;”.
Πιστεύεις στην αποκέντρωση; Μήπως πρέπει να την πιστέψουμε λίγο παραπάνω τώρα που εκ των πραγμάτων συμβαίνει; Η μεγαλούπολη έχει(;) τον μύθο της και τις παλλόμενες φλέβες. Τι έχει και τι πρέπει να αποκτήσει η περιφέρεια;
Η αποκέντρωση είναι διαχρονικό ζητούμενο, και ναι, πρέπει να την πιστέψουμε. Αλλά από την πίστη μέχρι την υλοποίηση μεσολαβούν πολλά βήματα, τα οποία ούτε προφανή είναι, ούτε εύκολο να υλοποιηθούν.
Η περιφέρεια έχει σίγουρα μια καλύτερη ποιότητα ζωής σε όλα τα επίπεδα: ανασαίνεις καθαρότερο αέρα, χρειάζεσαι πολύ λιγότερο χρόνο για να πας στη δουλειά σου, για να συναντηθείς με έναν φίλο ή να ψωνίσεις στο σούπερ μάρκετ... Ενώ, όμως, εδώ είναι πολύ πιο εύκολο να γίνουν δημιουργικά πράγματα, τελικά βλέπεις ότι εκλείπουν ή ότι δεν γίνονται στον βαθμό που πολύ εύκολα θα μπορούσαν. Υπάρχει κι αυτό το σύμπλεγμα του «φτωχού συγγενή»... Το οποίο έχει οπωσδήποτε βάση –είναι ρηγμένη σε πολλά η επαρχία- όμως δημιουργεί και μια αίσθηση ανημπόριας που είναι συχνά κάλπικη. Αυτό πρέπει πρώτα απ’ όλα να αποκτήσει η περιφέρεια: τη συνειδητοποίηση ότι μπορεί.
Έναν ποιητή και έναν συνθέτη που θα πρότεινες στους αναγνώστες του Spartanews να γνωρίσουν ή να μελετήσουν καλύτερα.
Είμαι πιθανότατα ο λιγότερο κατάλληλος σε ολόκληρη την επικράτεια να μιλήσω για ποιητές... Θα αναφέρω όμως έναν, επειδή θέλω εγώ πρώτος να τον γνωρίσω και να τον μελετήσω. Είναι ο Γιώργης Παυλόπουλος. Έτυχε να διαβάσω το ποίημά του με τίτλο «Το Βαγόνι», στο Facebook, όπου το είχε ποστάρει ο Παντελής Ροδοστόγλου, των Διάφανων Κρίνων. Είναι ένα από πιο ανατριχιαστικά πράγματα που διάβασα ποτέ μου.
Στους συνθέτες τώρα... Καλώ τους αναγνώστες του Spartanews, πλάι στους μεγάλους συνθέτες, που πάντα έχει αξία να (επαν)ανακαλύπτουμε, να αρχίσουν να ψάχνουν και τους νεότερους. Υπάρχουν πολλοί που δημιουργούν, σε αντίξοες συνθήκες, και έχουν να παρουσιάσουν έργο. Θα αναφερθώ σε έναν που εκτιμώ, όχι επειδή είναι φίλος μου ή επειδή έχει προφανές ταλέντο –αυτό το τελευταίο άλλωστε δεν λέει και πολλά από μόνο του. Λέγεται Αποστόλης Αρμάγος και στέκομαι κυρίως στην ευρύτητα της γνώσης του και στο θάρρος του να δοκιμάζεται σε διάφορα πράγματα. Θα πρότεινα να ξεκινήσετε με τα άλμπουμ του Απόσχιση (2014), με ερμηνεύτρια την Ξένια Ροδοθεάτου, και Στην Άλλη Όχθη (2017), σε ποίηση Τάκη Μιχόπουλου και ερμηνεία της Άννας Λινάρδου.
Μια ευχή ή προτροπή.
Δεδομένων των συνθηκών, η σπουδαιότερη ευχή είναι εκείνη για υγεία. Ως προτροπή, στον εαυτό μου πρώτα, είναι να είμαι -να είμαστε- ανοιχτοί. Τριγύρω, στους ανθρώπους, στις καταστάσεις, στη ζωή ολάκερη, υπάρχει γνώση, ομορφιά, ένα απέραντο μυστικό τοπίο προς ανακάλυψη. Το στενό οικοπεδάκι που αντιστοιχεί στον καθένα μας συνορεύει με αυτό το μεγάλο χωράφι. Ας είμαστε ανοιχτοί στο ενδεχόμενο να το διασχίσουμε.