Ο ανεμόμυλος αυτός βρίσκεται σε λίγη απόσταση από τη δεύτερη Αριάνα (Χρονέικα), στη θέση «Βοροσκόπος». Πηγαίνοντας κάποιος προς Γέρακα, περνώντας τη δεύτερη Αριάνα (Χρονέικα) και βγαίνοντας στο ξάγναντο που βλέπει προς Γέρακα, στο ύψος που είναι μια δεύτερη κεραία, θα τον αντικρίσει στο δεξί του χέρι, πάνω στο λόφο.

Από τον Ιανουάριο του 2023, υπάρχει σηματοδοτημένο πλέον το παλιό μονοπάτι που οδηγεί έως εκεί διανύοντας από τον κεντρικό δρόμο μια απόσταση 500 μέτρων.

Τον ανεμόμυλο είχε κατασκευάσει ο Γερακιώτης Ορφανός (Ραφαλιάς) για τις ανάγκες του αλέσματος των σιτηρών της περιοχής. Σύμφωνα με μαρτυρία της Κικής Μπέλεση-Κακκάβα, εγγονής του Γιάννη Πραματάρη (καθώς κι άλλων Γερακιωτών), ο πύργος ήταν οικοδομικό δημιούργημα του παππού της.

Στην ουσία είναι ένας στρογγυλός πύργος, διαμέτρου τεσσάρων μέτρων και ύψους έξι περίπου. Στο ισόγειο μέρος του έχει ένα άνοιγμα, όπου βρισκόταν η πόρτα και στο εσωτερικό μια καμαρούλα που χρησίμευε ως αποθήκη τόσο για τα σιτηρά και το αλεύρι, όσο και για τη διαμονή του μυλωνά. Από το σημείο εκείνο ξεκινούσε μια σκάλα που οδηγούσε στο πάνω μέρος (κοντά στην οροφή) όπου βρίσκονταν τα βόλια.

Να σημειώσουμε εδώ ότι στο σημείο αυτό είχαν τοποθετήσει χοντρά ξύλα (τράβες) που τα είχαν περάσει εφαρμοστά στα ανοίγματα (τρύπες) των τοιχίων και επάνω τους είχαν καρφώσει σανίδες, φτιάχνοντας έτσι ένα είδος πατώματος. Εκεί επάνω είχαν τοποθετήσει τις μυλόπετρες τη μία πάνω στην άλλη. Σε ένα μακρύ και χοντρό ξύλινο άξονα είχαν καρφώσει μακριά ξύλα (αντένες) σε σχήμα τριγώνου, όπως τα ξάρτια των ιστιοφόρων πλοίων (ιστοί) και επάνω εκεί είχαν τοποθετήσει τα πανιά (ιστία) Το σύστημα αυτό λεγόταν φτερωτή. Ο άξονας της φτερωτής ήταν συνδεδεμένος με μια ξύλινη ρόδα (οδοντικός τροχός), αυτός με την ανέμη ή φανάρι (ξύλινο κυλινδρικό γρανάζι, συνήθως με 12 δόντια) και αυτή μέσω ενός άξονα, με την πάνω πέτρα.

Φυσώντας ο αέρας με την πίεση που ασκούσε πάνω στα απλωμένα και φουσκωμένα πλέον πανιά, γυρνούσε τον άξονα, αυτός τη ρόδα και αυτή την ανέμη, που με τη σειρά της γυρνούσε το πάνω βόλι. Μέσα από μια σκαφίδα, που το στόμιο της στο κάτω μέρος ήταν πολύ στενό, κάτι σαν ξύλινο χωνί (για να πέφτει το στάρι λίγο λίγο) το στάρι έπεφτε μέσα στις μυλόπετρες και αφού αλεθόταν, πήγαινε σε μια άλλη σκαφίδα και από εκεί στο τσουβάλι.

Η παύση της λειτουργίας (φρενάρισμα) γινόταν με τη βοήθεια ενός χοντρού σχοινιού (σακαρόσχοινου) που ήταν δεμένο γερά γύρω από τον άξονα. Με το τελείωμα του αλέσματος γυρνούσαν τα πανιά προς την αντίθετη κατεύθυνση (όπως για παράδειγμα όταν ανοίγουμε ένα κλειστό παράθυρο) και τα έδεναν με το σχοινί (καννάβι) που ήταν περασμένο μέσα σε ένα χαλκαδάκι, στο κάτω μέρος τους, στα ξύλα που υπήρχαν πάνω στο τοιχίο, κάτω από κάθε πανί.

Ο συγκεκριμένος μύλος λειτουργούσε ως τις αρχές του 1950 και εκτός από αυτόν στην περιοχή του Γέρακα υπήρχαν άλλοι τρεις, δύο δεξιά όπως ανεβαίνουμε, του οικισμού Γέρακα και ένας λίγο μακρύτερα προς τη Μονή Ευαγγελίστριας, στις θέσεις «Πατίμιζα» και «Κωσταριά» αντίστοιχα.

Σήμερα ο ανεμόμυλος του Ραφαλιά παραμένει στο Βοροσκόπο, αγέρωχος και άρτιος σχεδόν, ατενίζοντας προς Γέρακα, Λογγάρι και Αριάνα, προσπαθώντας να δει μην τυχόν και ξεπροβάλλει κάποιος καθυστερημένος Γερακιώτης , με το μουλάρι του φορτωμένο στάρι, για να ειδοποιήσει αμέσως το μυλωνά του να είναι έτοιμος να τον θέσει σε λειτουργία όταν φυσήξει ούριος άνεμος, προκειμένου να εξυπηρετήσει και τον τελευταίο πελάτη του για να μην αφήσει έτσι κανέναν παραπονούμενο και αδικημένο.

Με πληροφορίες από το βιβλίο του Νίκου Αργείτη «Μαθαίνοντας για τον τόπο μου» 

Πηγή monemvasianews.gr